VOX
In VOX verbindt Duo Rozemond & Bekkers nieuwe muziek voor viool/stem en accordeon met composities van de grootmeesters van 100 jaar geleden: Rachmaninov, Stravinsky, Ravel en Satie. De nieuwe composities zijn van de nederlandse componisten Willem Jeths (componist des vaderlands 2014-2016), Gerard Beljon en de Joodse componisten René Samson (Nederland), Iván Fischer (Hongarije) en Efrem Podgaits (Rusland).
Voor VOX heeft het duo prachtige, veelal op liederen geïnspireerde muziek, uitgezocht en laten schrijven. Hierbij hebben Jacobien Rozemond en Renée Bekkers een collage van werken samengesteld waarin alle mogelijkheden van het instrumentarium worden verkend. Zo kan het accordeon soms als een orgelklank met de viool een diep gevoel van sereniteit oproepen, te horen in het Ave Maria van Podgaist en in de koralen uit Ritratto van Willem Jeths als groot contrast met de nostalgische romantiek van Rachmaninov en de volksmuziek in de tango’s en de Joodse liederen. Door af en toe zang toe te voegen en teksten te reciteren verrijken Jacobien Rozemond en Renée Bekkers de kleuringen en zeggingskracht van hun programma.
De CD VOX van Duo Rozemond & Bekkers is geïnspireerd door het ‘vocalise- principe’. Vocalise oftewel VOX is een gedicht dat is opgebouwd uit één of twee klinkers. In deze gedichten staat de klank centraal: het woord gaat hier haar primaire functie van communicatiemiddel voorbij en wordt wendbaar, associatief en puur klankmateriaal. Wie in dergelijke gedichten op zoek gaat naar een eenduidige betekenis, komt dan ook gauw op een dwaalspoor terecht. De CD VOX van Duo Rozemond & Bekkers speelt onder meer met dit gegeven. Waar enerzijds de stem letterlijk wordt ingezet door Jacobien, die naast haar vioolspel zingt, hebben de composities ook veelal een link met de menselijk stem.
Composities
VOX omvat onder meer twee composities die in 2020 speciaal voor Duo Rozemond & Bekkers werden geschreven: Evolutie van Gerard Beljon en Portrayal van Willem Jeths. Laatstgenoemde werk schreef Jeths in samenwerking met het duo en is gebaseerd op zijn opera Ritratto. De uitvoering van deze opera, die in maart 2020 in het Internationaal Theater Amsterdam in première zou gaan met Amsterdam Sinfonietta, waar Jacobien Rozemond toen als concertmeester optrad, werd in maart 2020 stilgelegd in verband met het coronavirus.
Portrayal speelt zich af in de periode rond de Eerste Wereldoorlog in het woelige leven van de extravagante kunstmuze Luisa Casati in Venetië, en vertelt hoe zij zich met verve als ‘levend kunstwerk’ begeeft tussen grote kunstenaars van haar tijd. Luisa Casati geeft een feest te midden van haar kunstenaarsvrienden, onder wie Man Ray, Sergej Diaghilev, Kees van Dongen, Romaine Brooks, Filippo Marinetti en Gabriele D’Annunzio. Jeths verbeeldt het feest met dansmuziek (waaronder een tango) met citaten van de aanwezige kunstenaars als ode aan de kunsten en lofzang op Luisa Casati als muze en mecenas. Als die avond de oorlog uitbreekt, klinkt als oorlogsverheerlijking de Giovinezza, het lied van de Italiaanse fascisten. Flarden van La Valse van Maurice Ravel worden gespeeld als het dansen op de vulkaan ter referentie aan de oorlog. De meeste feestgangers vertrekken naar het front terwijl Luisa achterblijft met Romaine Brooks aan wie ze vraagt een geschilderd portret van haar te maken. Luisa laat zich inspireren door een brief van D’Annunzio die een oog verliest in oorlogsstrijd. D’Annunzio schrijft in zijn brief dat de oorlog geweldig is en dat hij in zijn verblinding juist meer dan ooit de pracht van de realiteit ziet. Dan steekt Luisa haar eigen ogen uit om in haar portret te plaatsen; ze wil dat haar portret zo levensecht als mogelijk is. Bij zinnen gekomen van haar waanzinsactie verwoordt Luisa haar smart en pijn in haar laatste aria. In het slotkoraal laat Jeths de tragiek van Casati verklinken.
Bezinning klinkt in het Ave Maria van de Joods-Russische componist Efrem Podgaits. Het Jiddische volksliedje Wiegenlied komt uit Eine Deutsch-Jiddische Kantate van Iván Fischer waarin hij een collage maakt van Joodse en Duitse oude culturen die je in het licht van de Tweede Wereldoorlog niet verenigd zou verwachten. In de muziek van Iván Fischer wordt juist deze paradoxale combinatie van culturen omarmd.
Van Maurice Ravel voeren Jacobien Rozemond en Renée Bekkers Kaddish uit. Dit is een Joods gebed waarin God in zeer veel termen geprezen wordt. Hiermee gedenken Jacobien en Renée op de CD de in 2019 plotseling overleden Nederlandse componist René Samson. In 2000 schreef René Samson voor Jacobien de suite Elef lajla we-lajla waarin hij haar uitdaagde om haar vioolspel met haar zangstem te vervlechten. Uit deze suite zingt Jacobien Salaam we-ja’al bient. René Samson zelf stamde uit een oude Joods-Surinaamse familie. Dit liedje komt uit een Joodse gemeenschap in Jemen die vele tientallen eeuwen in isolement van de rest van het wereldjodendom een bloeiende eigen cultuur had. Hierin leefden mannen en vrouwen in een geheel eigen wereld wat in hun fascinerende liederen is terug te horen. De liederen van de mannen waren streng religieus en indrukwekkend sober. Liederen van de vrouwen gingen over geboorte, dood en liefde zoals in Salaam we-ja’al bient.
Gerard Beljon hoorde in het voorjaar van 2019 Elef lala we-lajla van René Samson en liet zich door hem inspireren om zijn nieuwe rap-achtige Evolutie te schrijven. Op tekst van de Nederlandse dichter Co Woudsma componeerde Gerard Beljon in 2020 dit werk voor Renée Bekkers en Jacobien Rozemond. Dit deed hij met thuis opgenomen geluidsfragmenten van onder meer Ravel en Stravinsky van Renée en Jacobien. Met deze geluidsfragmenten creëerde Beljon een sample-collage waarvan uiteindelijk ook een partituur is gemaakt.
De dansmuziek en tango uit Portrayal is ook terug te horen in Anantango van Gorka Hermosa en Tango van Igor Stravinsky. Chanson Russe is een bewerking van Russian Maiden’s Song uit Stravinsky’s opera Mavra, overigens zeer geprezen door Satie. In Le Tango perpétuel keek Eric Satie met een satirische blik naar de tango-rage die West-Europa overspoelde in het tijdperk van vóór de Eerste Wereldoorlog.
